Dış Gebelik

Dış Gebelik (Ektopik Gebelik): Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Gebelik, her zaman heyecan verici ve mutlu bir haber olsa da, bazen beklenmedik ve ciddi durumlarla karşılaşılabilir. Dış gebelik (ektopik gebelik), bu durumların en önemlilerinden biridir. Erken teşhis ve doğru müdahalenin hayati önem taşıdığı bu durumu anlamak, belirtilerini tanımak ve tedavi seçeneklerini bilmek, her kadın için kritik bir sağlık bilgisidir.

Dış Gebelik (Ektopik Gebelik) Nedir?

Normal bir gebelikte, döllenmiş yumurta fallop tüplerinden (yumurta kanallarından) geçerek rahme ulaşır ve rahim iç zarına (endometrium) yerleşerek büyümeye başlar. Dış gebelik ise, gebelik kesesinin rahim içi dışında, anormal bir yere yerleşmesi durumudur.

Vakaların %95’inden fazlasında bu yerleşim fallop tüplerinde olur. Çok daha nadiren de olsa yumurtalık, rahim ağzı veya karın boşluğu gibi bölgelere de yerleşebilir. Dış gebelik, normal bir gebelik gibi ilerleyemez ve bebeğin gelişmesi mümkün değildir. Daha da önemlisi, büyüyen gebelik kesesi yerleştiği organı (özellikle tüpü) yırtarak ciddi iç kanamaya ve hayati tehlikeye yol açabilir.

Dış Gebeliğe Yol Açan Nedenler ve Risk Faktörleri

Dış gebeliğin temel nedeni, döllenmiş yumurtanın rahme olan yolculuğunu engelleyen veya yavaşlatan durumlardır. Bu duruma zemin hazırlayan risk faktörleri şunlardır:

• Geçirilmiş Pelvik Enfeksiyonlar (PID): Özellikle Klamidya gibi enfeksiyonların tüplerde yarattığı hasar ve yapışıklıklar.
• Daha Önce Dış Gebelik Geçirmiş Olmak: En önemli risk faktörlerinden biridir.
• Tüplerle İlgili Cerrahi Müdahaleler: Tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu) veya tüplerdeki tıkanıklığı açmak için yapılan ameliyatlar.
• Endometriozis (Çikolata Kisti Hastalığı): Tüplerin etrafında yapışıklıklara neden olabilir.
• Yardımcı Üreme Teknikleri: Tüp bebek (IVF) gibi tedaviler dış gebelik riskini bir miktar artırabilir.
• Spiral (RİA) Kullanırken Hamile Kalmak: Spiral gebeliği büyük oranda önler, ancak nadiren gebelik oluşursa bunun dış gebelik olma ihtimali artar.
• Sigara Kullanımı: Tüplerin hareketliliğini bozarak riski artırır.
• İleri Yaş.

Dış Gebeliğin Belirtileri: Ne Zaman Şüphelenmeli?

Dış gebelik, başlangıçta normal bir gebelik gibi belirti verebilir. Ancak bazı işaretler uyarıcı olmalıdır.

Erken Belirtiler:

• Adet gecikmesi
• Pozitif gebelik testi
• Normal olmayan, genellikle kahverengi, lekelenme tarzı vajinal kanama.
• Tek taraflı, bıçak saplanır gibi veya künt kasık ağrısı.
• Memelerde hassasiyet, bulantı gibi normal gebelik belirtileri.

ACİL DURUM BELİRTİLERİ (TÜPÜN YIRTILMASI – RÜPTÜR):

Eğer büyüyen gebelik tüpü yırtılırsa, karın içine ciddi bir kanama başlar. Bu durum, acil cerrahi müdahale gerektiren hayati bir tehlikedir. Belirtileri şunlardır:

• Aniden başlayan, çok şiddetli karın veya kasık ağrısı.
• Omuz ağrısı (karın içindeki kanın diyafram sinirini uyarmasıyla oluşan yansıyan ağrıdır ve çok tipik bir bulgudur).
• Baş dönmesi, göz kararması, bayılma hissi veya bayılma.
• Hızlı nabız, solukluk ve soğuk terleme.

Bu belirtilerden herhangi biri varsa, DERHAL en yakın hastanenin acil servisine başvurmalısınız!

Tanı Nasıl Konulur?

Dış gebelik şüphesiyle başvuran bir hastada tanı süreci iki temel teste dayanır:

1. Kanda Gebelik Testi (Beta-hCG Takibi): Beta-hCG, gebelik hormonudur. Normal bir gebelikte, bu hormonun değeri her 48 saatte bir yaklaşık olarak ikiye katlanır. Dış gebelikte ise Beta-hCG seviyesi ya daha yavaş artar, ya bir platoda takılı kalır ya da düşmeye başlar. Doktorunuz, 2 gün arayla yapacağı kan testleriyle bu artışı takip edecektir.
2. Transvajinal Ultrasonografi: Dış gebelik tanısında en değerli görüntüleme yöntemidir. Kanda Beta-hCG seviyesi belirli bir düzeye (genellikle 1500-2000 mIU/mL) ulaştığı halde, ultrasonda rahim içinde gebelik kesesinin görülmemesi, dış gebelik şüphesini çok güçlendirir. Bazen, ultrasonda doğrudan tüpün içinde yerleşmiş gebelik kesesi de görülebilir.

Dış Gebelik Tedavi Seçenekleri

Dış gebelik tedavisi, hastalığın durumuna, gebeliğin büyüklüğüne, tüpün yırtılıp yırtılmadığına ve hastanın genel durumuna göre planlanır.

• İlaçla Tedavi (Metotreksat): Eğer dış gebelik çok erken bir aşamada saptanmışsa, tüpte yırtılma olmamışsa ve Beta-hCG seviyesi çok yüksek değilse, Metotreksat adı verilen bir ilaç enjeksiyonu ile tedavi denenebilir. Bu ilaç, gebelik hücrelerinin büyümesini durdurur ve vücudun bu dokuyu zamanla emerek yok etmesini sağlar. Bu tedavi, cerrahiden kaçınma avantajı sunar ancak sonrasında düzenli ve yakın Beta-hCG takibi gerektirir.
• Cerrahi Tedavi (Laparoskopi – Kapalı Ameliyat): En sık uygulanan tedavi yöntemidir. Özellikle tüpte yırtılma varsa, iç kanama başlamışsa veya ilaç tedavisi başarısız olmuşsa tercih edilir. Karından açılan birkaç küçük delikten girilerek kapalı yöntemle yapılır.

• Salpenjektomi (Tüpün Alınması): Eğer tüp, dış gebelik nedeniyle onarılamayacak kadar hasar görmüşse veya aktif kanama varsa, tüpün tamamen alınması gerekir.
• Salpingostomi (Tüpün Korunması): Eğer tüpün durumu uygunsa, tüp üzerine küçük bir kesi yapılarak sadece dış gebelik materyali temizlenir ve tüp yerinde bırakılır.
• İzlem (Bekleme) Tedavisi: Çok nadiren, Beta-hCG seviyesi zaten çok düşük ve kendiliğinden düşmekte olan, hiçbir şikayeti olmayan ve yırtılma riski bulunmayan hastalarda, herhangi bir tedavi vermeden sadece takip seçeneği de düşünülebilir.

Dış Gebelik Sonrası Yaşam

Duygusal İyileşme: Dış gebelik, bir gebeliğin kaybıdır ve aynı zamanda bedensel bir travmadır. Bu süreçte yas tutmak, üzülmek ve korku hissetmek son derece normaldir. Bu duyguları yaşamak için kendinize izin vermeniz ve gerekirse profesyonel psikolojik destek almanız önemlidir.

Gelecekteki Gebelik Şansı: Dış gebelik geçirmek, gelecekte çocuk sahibi olamayacağınız anlamına gelmez. Tek tüpünüz alınmış olsa bile, diğer tüpünüz sağlamsa, doğal yollarla hamile kalma şansınız hala oldukça yüksektir. Ancak, tekrar dış gebelik yaşama riskiniz bir miktar artmış olduğu için, bir sonraki gebeliğinizin en başından itibaren doktor tarafından çok yakından takip edilmesi hayati önem taşır.

Dış Gebelik Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• Dış gebelik normal bir gebeliğe dönüşebilir mi veya rahme taşınabilir mi?
  Kesinlikle hayır. Dış gebeliğin normal bir gebeliğe dönüşmesi veya rahme taşınması tıbben mümkün değildir. Mutlaka sonlandırılması gereken bir durumdur.
• Dış gebelikten sonra ne zaman tekrar hamile kalmayı deneyebilirim?
  Bu, gördüğünüz tedaviye bağlıdır. Cerrahi tedavi sonrası genellikle vücudun toparlanması için 2-3 ay beklenmesi önerilir. Metotreksat ilacı ile tedavi olduysanız, ilacın vücuttan tamamen atılması için en az 3 ay, bazen 6 ay beklenmesi gerekir.
• Dış gebelik kürtaj ile sonlandırılabilir mi?
  Hayır. Kürtaj, rahim içindeki gebeliklerin sonlandırılması işlemidir. Dış gebelik rahim içinde olmadığı için kürtaj ile tedavi edilemez.
• Tek tüpüm alındı, hamile kalma şansım yarıya mı düştü?
  Hayır, tam olarak değil. Eğer kalan tek tüpünüz ve yumurtalıklarınız sağlamsa, vücut bu duruma adapte olabilir ve o taraftaki yumurtalık diğer taraftaki tüp tarafından yakalanabilir. Sağlıklı tek bir tüple gebe kalma şansı hala çok iyidir.